Co to jest kasacja – definicja i procedura wnoszenia

Kasacja stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia orzeczenia wydanego w sprawie karnej, co umożliwia dokonanie kontroli rozstrzygnięcia, które nie podlega już zaskarżeniu w zwykłym trybie instancji. Uregulowana jest w przepisach art. 518 i nast. Kodeksu postępowania karnego. Kasacja jest stosowana w celu weryfikacji prawomocnych orzeczeń sądów drugiej instancji, tylko w przypadkach enumeratywnie wymienionych w kodeksie. Tym samym, stanowi dodatkową kontrolę prawną, mającą na celu sprawdzenie ewentualnych rażących naruszeń prawa.

Podmioty uprawnione do wniesienia kasacji

Do wniesienia kasacji uprawniona jest każda strona danej sprawy karnej. Jednak nie jest dopuszczalne złożenie kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeśli orzeczenie Sądu I instancji zostało utrzymane w mocy lub jeśli dokonano jego zmiany na korzyść strony, chyba że jest to uzasadnione tzw. bezwzględnymi przyczynami odwoławczymi.

Podmioty takie jak Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka mają możliwość wniesienia kasacji bez ograniczenia co do terminu. Warto zaznaczyć, że kasacja w sprawie dotyczącej tego samego oskarżonego i tego samego orzeczenia może być złożona tylko raz.

Jakie są podstawy kasacji

Kasacja może być wniesiona jedynie wtedy, gdy istnieją ku temu odpowiednie podstawy, a więc przyczyny, które umożliwiają wystąpienia z tym środkiem zaskarżenia. Podstawy te obejmują tzw. bezwzględne przyczyny odwoławcze, takie jak:

• orzeczenie zostało wydane przez sąd niezgodnie z przepisami (np. niewłaściwy skład sądu),
• udział w wydanie orzeczenia miała osoba nieuprawniona,
• sąd niższego stopnia rażąco naruszył przepisy postępowania, co mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.

Dodatkowo, kasacja może być wniesiona z powodu innego rażącego naruszenia prawa, pod warunkiem, że mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. W szczególności, kasacja na korzyść oskarżonego przysługuje tylko wtedy, gdy został on skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Procedura wniesienia kasacji

Proces wniesienia kasacji jest specyficzny i mniej intuicyjny niż innych środków odwoławczych. Aby skutecznie wnieść kasację, konieczne jest przestrzeganie ścisłych przepisów proceduralnych. Kasację składa się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem Sądu odwoławczego. Wyjątki od tej reguły dotyczą sytuacji, w których z kasacją występuje Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka, którzy mogą wnosić kasację bezpośrednio do Sądu Najwyższego.

Co ważne, występuje tzw. przymus adwokacko-radcowski, co oznacza, że kasacja powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego. Ten przymus ma na celu zapewnienie, że akt kasacyjny będzie odpowiednio kompleksowo opracowany, co zwiększy szanse na jej pozytywne rozpatrzenie.

Terminy związane z kasacją

Termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni, licząc od daty doręczenia wydanego orzeczenia wraz z uzasadnieniem, które następuje na wniosek. Wniosek o doręczenie uzasadnienia należy zgłosić w Sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty jego ogłoszenia.

Wskazane terminy nie obowiązują, gdy kasacja wnoszona jest przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka. Kasacja nie zostanie uwzględniona, jeśli zostanie wniesiona po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia, chyba że celem kasacji jest zmiana orzeczenia na niekorzyść oskarżonego.

Skutki prawne skutecznego wniesienia kasacji

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji może postąpić w dwojaki sposób: oddalić kasację albo zaskarżone orzeczenie uchylić w całości lub w części. W przypadku kasacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego, jeśli ma ona szansę powodzenia, Sąd Najwyższy może zastosować środek zapobiegawczy, chyba że oskarżony był uniewinniony.

Kasacja wniesiona na korzyść oskarżonego może prowadzić do uchylenia wyroku, co może skutkować zmianą lub zniesieniem kary oraz ponownym rozpatrzeniem sprawy przez niższą instancję. Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary zastosowanej przez sąd, chyba że kasację wnosi Prokurator Generalny w sprawach o zbrodnie.

Podsumowanie – kasacja definicja i procedura wnoszenia

Kasacja jest narzędziem, które umożliwia kontrolę nad prawomocnymi orzeczeniami sądów odwoławczych, zapewniając tym samym, że w polskim systemie prawnym sprawiedliwość jest realizowana w sposób pełny i zgodny z prawem. Zrozumienie i prawidłowe zastosowanie procedury kasacyjnej może zatem stanowić klucz do skutecznego wykorzystania tego środka zaskarżenia. Dlatego zaleca się, aby osoby planujące wniesienie kasacji skorzystały z profesjonalnego doradztwa prawnego, co zwiększy szanse na pozytywne rozpatrzenie sprawy przez Sąd Najwyższy.